Ziemia obiecana

Choć wielu dziennikarzy i literatów starało się zrozumieć i przybliżyć czytelnikom atmosferę życia w Łodzi, to najlepszy, najżywszy jej obraz przedstawił Władysław Reymont. Wychowany w tradycyjnym katolickim domu rodzinnym, przepojony wartościami patriotycznymi i narodowymi, widział w tym drapieżnym molochu przemysłowym kosmopolityczny żywioł, pozbawiony patriotycznych uczuć. Nawet wartościowe jednostki spalały się tu w pogoni za mirażami obiecywanymi przez "ziemię obiecaną". Przerażało to pisarza i zachęcało do wyrażenia dezaprobaty ukrytej w literackim dziele. () Reymont pisał w 1895 roku do krytyka Jana Lorentowicza: "Łódź zajmuje mnie i porywa wieloma rzeczami, () dla mnie Łódź jest jakąś mistyczną wprost potęgą (), która ogarnia swoją władzą coraz szersze koła ludzkie". W kwietniu 1896 roku Reymont zamieszkał na krótko w pomieszczeniu agentury warszawskiego "Kuriera Codziennego" przy ulicy Piotrkowskiej 46. () Odwiedzał teatry, osiedla fabryczne, a podczas tych wędrówek wsłuchiwał się w puls przemysłowego miasta, szukał korzeni jego dynamicznego rozwoju, obserwował mieszkańców. Pod koniec lata wyjechał do ojcowego młyna w Prażkach, a stąd do Paryża, z którego wysyłał do "Kuriera" kolejne odcinki Ziemi obiecanej. Powieść wydana w 1899 roku w formie książkowej przyniosła autorowi zasłużony rozgłos, przetłumaczono ją na dziesięć języków i zdarza się, że wielu dzisiejszych turystów traktuje powieść jak przewodnik po dawnej Łodzi. () ze wstępu Ryszarda Bonisławskiego