Golgota narodów. Opowieść o życiu w łagrach...
Wyd. 2 uzup.
Spisanie tych wspomnień i ujawnienie światu mechanizmów nieludzkiego, sowieckiego systemu, który autorowi zabrał młodość i zdrowie, a milionom innych odebrał życie, stało się życiową misją autora.
"Golgota narodów" to przejmujące, zbeletryzowane wspomnienia młodego Polaka, który w maju 1940 roku wpadł w ręce NKWD przy próbie nielegalnego przekroczenia granicy rumuńskiej. Miał wtedy 15 lat. Usiłował przedostać się do Francji, do formującego się tam Wojska Polskiego. Kolejne 7 lat spędził w różnych więzieniach i łagrach na terenie ZSRR. Najpierw jako nieletni w koloniach karnych, później w straszliwych obozach pracy niewolniczej i zagłady. Jego gehennę zakończyła udana ucieczka z Workuty rzecz powszechnie uznawana za niemożliwą do dokonania.
Książka zaskakuje niezwykle plastycznym, niemal fotograficznym, opisem życia w sowieckich obozach koncentracyjnych. Jednocześnie ukazuje ogrom cierpień zadanych milionom niewinnych ludzi przez zbrodniczy system komunistyczny. Nie jest to jednak sucha i monotonna relacja. Akcja toczy się szybko i ma swoją dramaturgię. Jak twierdzi większość dotychczasowych czytelników książka wciąga i trudno się od niej oderwać. Równolegle do opisu własnych przeżyć i obserwacji autor przybliża czytelnikowi historyczne i polityczne tło zjawisk i wydarzeń, których ofiarą padli nie tylko Polacy, ale wszystkie narody zamieszkujące ogromne obszary Europy i Azji uszczęśliwione dobrodziejstwami rewolucji socjalistycznej i władzy Stalina.
Spisanie tych wspomnień i ujawnienie światu mechanizmów nieludzkiego, sowieckiego systemu, który autorowi zabrał tylko młodość i zdrowie, ale milionom innych odebrał życie, stało się życiową misją Jerzego Gajdzińskiego. Bez wątpienia, właśnie poczucie tej misji wzmocniło jego wolę przetrwania i ucieczki z Syberii. Pierwszy rękopis wspomnień skonfiskował mu Urząd Bezpieczeństwa podczas aresztowania w 1950 roku. Po wyjściu z peerelowskiego więzienia autor odtwarzał je ostrożnie, ukrywając w leśnych skrytkach kolejne, napisane rozdziały. Praca została ukończona w drugiej połowie lat 80. Dzieło było jednak zbyt obszerne (ponad 1000 stron maszynopisu) jak na możliwości druku w wydawnictwach podziemnych. Tylko Kultura Niezależna (nr 40) opublikowała jeden rozdział wspomnień. Autor zmarł wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Tekst uległ rozproszeniu. Pierwsza część znajdowała się w ręku jego syna, druga była w posiadaniu współpracowników podziemnego wydawnictwa Przedświt, które kilka lat wcześniej próbowało książkę wydać. W rezultacie wspomnienia zostały przygotowane do druku i wydane przez Fundację Jakobstaf dopiero w 2021 roku. Niestety w bardzo małym nakładzie, bo tylko 200 egzemplarzy. Książka została przyjęta bardzo dobrze i mimo ceny jej skromny nakład rozszedł się całkowicie. Obecnie przygotowywane jest wydanie drugie uzupełnione o ikonografię ilustrującą opisywane realia.